De rooilijnprocedure i.f.v. de aanleg van een fietspad langs de Zanddijkdreef werd al een keer doorlopen, met een voorlopige vaststelling van het rooilijnplan door de gemeenteraad van 18 april 2024, een openbaar onderzoek in de maand juni van 2024 en een definitieve vaststelling van het rooilijnplan door de gemeenteraad van 13 mei 2025. In de loop van de procedure werd een administratieve fout gemaakt. In de wetgeving is er geen mogelijkheid tot rechtzetting voorzien, waardoor de bestuurlijke fase van de rooilijnprocedure dient hernomen te worden vanaf de voorlopige vaststelling van het besluit tot wijziging rooilijnplan.
In eerder gevoerde procedure werden tijdens het openbaar onderzoek geen bezwaren ingediend.
Aan IOK dienst grondverwerving werd eerder reeds opdracht gegeven om op basis van eerder doorlopen procedure onderhandelingen te voeren i.f.v. de realisatie van de rooilijn met de aanpalende en geïmpacteerde eigenaars. Bij deze onderhandelingen werden reeds minnelijke akkoorden gesloten met verschillende eigenaars.
Het gemeentebestuur voorziet, in samenwerking met PIDPA-AQUAFIN, infrastructuurwerken in de Zanddijkdreef. Het project omvat de aanleg van een verzamelriool in de rijweg. Het bestuur heeft er tevens voor gekozen om de verkeersveiligheid op de Zanddijkdreef te verbeteren. Men wenst een vrijliggend dubbelrijrichting fietspad aan te leggen tussen Postelsebaan in het noorden en de gemeentegrens met Dessel in het zuiden. Voor de aanleg van dit vrijliggend fietspad opteert men om middelen via het fietsfonds aan te wenden. Er is onvoldoende ruimte beschikbaar om open grachten te behouden voor de waterhuishouding enerzijds en de aanleg van een vrijliggend fietspad te kunnen realiseren anderzijds.
De Zanddijkdreef maakt deel uit van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFFRN). De fietspadinfrastructuur is er momenteel zeer beperkt en voldoet niet aan de huidige normen. We hebben als doel om naar een vlotte, maar veilige, doorstroming te streven voor alle type weggebruikers. Er wordt hierbij gestreefd naar een ontwerp waarbij de verstoring op omliggend groen zoveel mogelijk geminimaliseerd wordt en de toegankelijkheid naar de private eigendommen te allen tijde gewaarborgd blijft.
Om dit te realiseren zullen voor de fietsinfrastructuur een aantal kwaliteitscriteria nagestreefd worden:
Het ontworpen tracé is volgens gemeentelijk rooilijnplan "Zanddijkdreef" bestaande uit 3 op elkaar volgende delen, in opdracht van gemeente Retie opgemaakt door studiebureau ARCADIS.
De rooilijn is de huidige of toekomstige grens tussen de openbare weg en de aangelande eigendommen, vastgelegd in een rooilijnplan. Als een rooilijnplan ontbreekt, is de rooilijn de huidige grens tussen de openbare weg en de aangelande eigendommen (art. 2, 9° decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen).
De technische dienst vraagt het college van burgemeester en schepenen en de gemeenteraad om de wijziging van de rooilijn voorlopig vast te stellen om verder te kunnen gaan met de voorziene en wettelijke rooilijnprocedure teneinde de gewenste infrastructuurwerken te kunnen realiseren.
Reden voor het wijzigen van de rooilijn
De gemeente heeft de intentie om een rooilijnplan op te maken voor de wijziging van de gemeenteweg Zanddijkdreef tussen Postelsebaan (noord) en de Berkenlaan (zuid), voor de aanleg van een vrijliggend fietspad.
De Zanddijkdreef is gelegen op openbaar domein. Er is momenteel een rooilijnplan door de gemeenteraad goedgekeurd dd. 29 augustus 1978.
Er is voor de werken een wegverbreding nodig, vnl. aan één zijde van de weg. Ten oosten zijn de actuele en toekomstige rooilijn dezelfde. Ten westen zal de rooilijn gewijzigd worden, nl. verbreed. Aan het kruispunt met de Postelsebaan wordt de weg langs beide zijden een beetje verbreed. De bestaande rooilijn wordt hier gewijzigd naar een bredere toekomstige rooilijn. Voor de verbredingen dienen de aanpalende private percelen voor een klein deel te worden ingenomen. Het gemeentebestuur heeft de intentie de innemingen via onteigening te realiseren. Hiervoor wordt een afzonderlijk onteigeningsbesluit opgesteld.
Niemand kan een gemeenteweg aanleggen, wijzigen, verplaatsen of opheffen zonder voorafgaande goedkeuring van de gemeenteraad. De gemeenten leggen de ligging en de breedte van de gemeentewegen op hun grondgebied vast in gemeentelijke rooilijnplannen, ongeacht de eigenaar van de grond (art. 8 en 11 decreet gemeentewegen).
Bij beslissingen over de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van gemeentewegen wordt rekening gehouden met de doelstellingen en principes, vermeld in artikel 3 en 4 decreet gemeentewegen (art. 10 decreet gemeentewegen).
Dit decreet heeft tot doel om de structuur, de samenhang en de toegankelijkheid van de gemeentewegen te vrijwaren en te verbeteren, in het bijzonder om aan de huidige en toekomstige behoeften aan zachte mobiliteit te voldoen.
Om de doelstelling, vermeld in het eerste lid, te realiseren voeren de gemeenten een geïntegreerd beleid, dat onder meer gericht is op:
1° de uitbouw van een veilig wegennet op lokaal niveau;
2° de herwaardering en bescherming van een fijnmazig netwerk van trage wegen, zowel op recreatief als op functioneel vlak (art. 3 decreet gemeentewegen).
Bij beslissingen over wijzigingen van het gemeentelijk wegennet wordt minimaal rekening gehouden met de volgende principes:
1° wijzigingen van het gemeentelijk wegennet staan steeds ten dienste van het algemeen belang;
2° een wijziging, verplaatsing of afschaffing van een gemeenteweg is een uitzonderingsmaatregel die afdoende wordt gemotiveerd;
3° de verkeersveiligheid en de ontsluiting van aangrenzende percelen worden steeds in acht genomen;
4° wijzigingen aan het wegennet worden zo nodig beoordeeld in een gemeentegrensoverschrijdend perspectief;
5° bij de afweging voor wijzigingen aan het wegennet wordt rekening gehouden met de actuele functie van de gemeenteweg, zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen (art. 4 decreet gemeentewegen).
In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Retie van 2006 (hierna GRSR) en het mobiliteitsplan van 2000 is de weg in het project gecategoriseerd. De Zanddijkdreef is hierin aangeduid als een lokale verzamelweg. De lokale verzamelweg wordt in het mobiliteitsplan gedefinieerd als wegen die ontsluiting geven van woonwijken/entiteiten naar de gemeentelijke en bovengemeentelijke verbindingswegen. Hun functie is het verzamelen van op woonkern/wijkniveau met als aanvullende functie het toegang geven.
Voor lokale verzamelwegen worden volgende inrichtingsprincipes aangereikt: “Naast het verschil in wegbreedte, wordt een nadrukkelijk verschil tussen een weg met een verblijfsfunctie en een weg met een verzamelfunctie gevormd door de aparte, fysiek gescheiden fiets- en voetpaden, indien dit weliswaar mogelijk is. De reden dat voor de vrijliggende en verhoogde fietspaden is gekozen is dat met fietsstroken de weg visueel wordt verbreed, waardoor de snelheid op het wegdek toeneemt."
Worden als lokale verzamelweg geselecteerd: “… Zanddijkdreef…”
De weg in het project is bovendien aangeduid als een bovenlokale functionele fietsroute. Deze is gericht op verplaatsingen zoals woon-werk, woon-winkel en woon-schoolverplaatsingen.
De huidige toestand van de infrastructuur voldoet niet meer aan de verkeersnoden om alle voormelde vereiste functies op te bundelen. De fietsinfrastructuur is onveilig of voldoet niet aan de huidige richtlijnen uit het ‘vademecum fietsvoorzieningen’. Niet alle kruispunten zijn bovendien voorzien van veilige fietsoversteken. Voor de zachte weggebruiker is er helemaal geen voetpad aanwezig. Hierbij komt nog dat het gemotoriseerd verkeer dat over de rijweg beschikt die onvoldoende ingericht is voor de andere functies langsheen de gemeenteweg. De huidige breedte is bovendien onvoldoende om de nutsleidingen te vrijwaren van een bovenliggende verharde structuur (bv. fietspad).
Er is momenteel geen rioleringsstelsel aanwezig. Er zijn enkel baangrachten aanwezig.
Gelet op al de voorafgaandelijk opgesomde punten en huidige knelpunten van de gemeenteweg is een herinrichting van de weg noodzakelijk, zowel in de onder- als bovenbouw. Hieraan gepaard is er een nood aan de verbreding van de rooilijnen om dit tot stand te kunnen brengen. De verhoogde verkeersveiligheid, in het bijzonder de zachte weggebruiker, staat daarbij voorop. De voorgenomen herinrichting bestaat uit een comfortabel fietspad, inrichting van veilige oversteekplaatsen op cruciale punten, scheiden van traag en gemotoriseerd verkeer,…
Tevens zal ook de riolering aangepakt worden en zal de projectzone voorzien worden van een gescheiden rioleringsstelsel. Hierbij wordt ingezet op de gescheiden afvoer van regenwater en vuil water. Maatregelen worden genomen teneinde wateroverlast in de toekomst te vermijden.
Door deze herinrichting wordt een betere verkeersveiligheid bekomen voor alle weggebruikers, verhoogt de zachte doorstroming en zal een aangenamer straatbeeld bekomen worden die de leefbaarheid rond deze verkeersas verhoogt.
De aanleg van het vrijliggend fietspad langs de Zanddijkdreef staat ten dienste van het algemeen belang zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen.
Artikel 4 van het decreet Gemeentewegen bepaalt dat bij wijzigingen aan het gemeentelijk wegennet er rekening dient gehouden te worden met volgende principes. De wijziging van het wegennet kan als volgt worden gemotiveerd:
1° Algemeen belang.
Voorliggend rooilijnplan strekt er toe om langs de Zanddijkdreef een vrijliggend fietspad te kunnen aanleggen om zo een veilige verbinding te realiseren tussen de Postelsebaan in het noorden en de gemeentegrens met Dessel in het zuiden. Momenteel bestaat er reeds een verbinding maar de veiligheid van de fietser is er gering. De gronden waar het tracé van de verbreding over loopt zijn in eigendom van verschillende eigenaars. Na het voeren van de rooilijn- en onteigeningsprocedure zal de beheersplicht waar de verbreding wordt gerealiseerd aan de gemeente toekomen.
2° Uitzonderingskarakter wijziging, verplaatsing of afschaffing.
In voorkomend geval wordt een gemeenteweg verbreed en houdt dus een wijziging in. Er wordt voorzien in de aanleg van een vrijliggend fietspad cfr. de voorwaarden opgenomen door het fietsfonds. De aanleg van het vrijliggend fietspad is niet mogelijk binnen de huidige rooilijnen en noopt tot wijziging van de rooilijnen.
3° Verkeersveiligheid en ontsluiting aangrenzende percelen.
Betreffende verkeersveiligheid wordt verwezen naar de unieke verantwoordingsnota opgemaakt door studiebureau ARCADIS waarin afwegingskader voor dubbelrijrichtingsfietspad aan de westzijde van de Zanddijkdreef de voorkeur geniet. Deze keuze houdt rekening met het laagste aantal mogelijke conflicten met kruispunten en erftoegangen, het beperkte ruimtebeslag en de integratie in de omgeving. Daarnaast kan gesteld worden dat zowel het comfort, de fietsveiligheid en de aantrekkelijkheid om gebruik te maken van het fietspad het grootst zijn bij fietspaden in dubbele rijrichting.
4° Gemeente-overschrijdend perspectief.
Het aan te leggen vrijliggend fietspad vormt een verbinding tussen Postelsebaan in het noorden (eveneens dubbelrijrichting) en fietspaden langs Zanddijk op grondgebied Dessel in het zuiden. De verbinding is gelegen op het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk dat gemeentegrensoverschrijdend is.
5° Actuele functie - toekomstige functie.
Voorliggend gemeentelijk rooilijnplan beoogt om tegemoet te komen aan de noodzaak om een verkeersveiligere verbinding te maken voor alle weggebruikers. De toekomstige generaties komen bij het wijzigen van de rooilijn en het aanleggen van het fietspad niet in het gedrang.
De verbreding van de rooilijnen zijn van algemeen nut
Hierboven werd reeds uiteengezet dat de verbreding van de rooilijn als doel heeft om de realisatie van de herinrichting van de Zanddijkdreef mogelijk te maken.
Het project maakt de realisatie van een doelstelling van algemeen nut mogelijk want:
Waardeverschil ten gevolge van het rooilijnplan
De aanleg, wijziging of verplaatsing van een gemeenteweg geeft aanleiding tot een waardevermindering of waardevermeerdering van de gronden waarop de gemeenteweg gesitueerd is (art. 28 decreet gemeentewegen).
In kwestie gaat het om een wijziging van de weg (verbreding) op private grond, die tot een principiële waardevermindering van de betrokken gronden leidt.
Realisatieplicht bij gemeenteweg op privaat terrein
Bij wijziging van een gemeenteweg op privaat terrein geldt de definitieve vaststelling van het rooilijnplan als titel voor de vestiging van een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van doorgang (artikel 26 decreet gemeentewegen). De gemeente kan beslissen om alsnog over te gaan tot verwerving van de gronden die vereist zijn voor de wijziging van de gemeenteweg. In dat geval wordt de waardevermindering verrekend in de eventuele aankoopprijs (Memorie van Toelichting, Parl.St. Vl. Parl. 2018-19, nr. 1847/1, p29).
Elke verwerving van onroerende goederen, vereist voor de aanleg, wijziging of verplaatsing van gemeentewegen en de realisatie van de rooilijnplannen, kan door onteigening tot stand worden gebracht. De onteigeningen worden uitgevoerd conform de bepalingen van het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 (art. 27 decreet gemeentewegen). De gemeenten kunnen tot onteigening overgaan in de gevallen waarin ze oordelen dat de onteigening noodzakelijk is voor de uitwerking van de infrastructuur of het beleid inzake de gemeentelijke aangelegenheden.
In het geval waar decretaal of wettelijk een specifieke rechtsgrond voor onteigening wordt bepaald, wordt op basis van die rechtsgrond tot onteigening overgegaan (art. 7 onteigeningsdecreet).
De wijziging van de rooilijn gaat hier samen met een onteigeningsprocedure, waarvoor een afzonderlijk onteigeningsbesluit wordt opgesteld.
Voorlopige vaststelling van de rooilijnen
Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld om volgende ontwerpen van rooilijnplannen voorlopig vast te stellen:
Na de voorlopige vaststelling zal een openbaar onderzoek worden gehouden waarbij het dossier gedurende dertig dagen ter inzage gelegd wordt, met de mogelijkheid bezwaren te formuleren, conform de bepalingen van het decreet gemeentewegen en het onteigeningsdecreet (samenlopende procedure).
Het openbaar onderzoek zal worden ingesteld van 1 oktober 2025 tot en met 31 oktober 2025.
Na het openbaar onderzoek wordt het rooilijnplan voor definitieve vaststelling voorgelegd aan de gemeenteraad.
Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen (hierna ‘decreet gemeentewegen’).
Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, en latere wijzigingen, inzonderheid artikelen 2 en 56.
Decreet van 24 februari 2017 betreffende onteigening voor het algemeen nut, met latere wijzigingen (hierna ‘onteigeningsdecreet’).
Besluit van de Vlaamse Regering van 27 oktober 2017 tot uitvoering van het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 (hierna ‘onteigeningsbesluit’).
Besluit van de gemeenteraad dd. 16 december 2021 inzake goedkeuring samenwerkingsovereenkomst niet-prioritaire werken gemeente Retie – Aquafin.
Besluit van college van burgemeester en schepenen dd. 9 maart 2023 inzake opstarten aanvraagdossier voor subsidies via het fietsfonds voor de aanleg van een vrijliggend fietspad langs Zanddijkdreef en de studie hiervan toe te vertrouwen aan studiebureau ARCADIS.
Besluit van college van burgemeester en schepenen dd. 7 september 2023 inzake de goedkeuring van de unieke verantwoordingsnota opgemaakt door ARCADIS voor ‘fietspaden Zanddijkdreef Retie – Zanddijk Dessel'.
De gemeenteraad beslist om volgende ontwerpen van rooilijnplan voorlopig vast te stellen. Het gemeentelijke rooilijplan 'Zanddijkdreef', bestaande uit de volgende 3 deelplannen:
De gemeenteraad beslist een openbaar onderzoek te organiseren conform de bepalingen van het decreet gemeentewegen en het onteigeningsdecreet.